ओम भण्डारी । रोजगारीकालागी विदेश पुगेका १५ जना युवाहरू समेत अहिले गाउँ फर्किएर ब्याबसायीक बोयर बाख्रा पालनगरी विदेशकै जस्तो आम्दानी गरिरहनु भएको छ । अर्घाखाची जिल्ल्लाको सन्धिखर्क नगरपालिका वडा नम्बर ११ मा २०७२ सालबाट सुरु भएको 'जालकाँडा बोयर ब्रिडिंग हर्ट,पशुपालन तथा कृषी सहकारी संस्था लिमिटेड' अहिले ब्याबसायीक बोयर बाख्रा पालन सफलताको उदाहरण भएको छ ।

२०७२ सालमा २५ जनाको समूह बनाएर शुरु गरेको १५३ घरधुरी सहभागी सामुहिक बाख्रा पालन ब्याबसायमा अहिले ३ सय १ घरधुरी छन्। रोजगारीकालागी कुनै समय छिमेकी भारतका विभिन्न सहरमा भौतारिएर ज्यादै हण्डर खेप्नु भएका अनुभवका पाका गोपाल बस्याल समुहका संयोजक हुनुहुन्छ। समुहले र संयोजक बस्यालले ब्याबसायीक बोयर बाख्रापालनको महत्व गाउँका छरछिमेकीलाई बुझाउन ठुलै हण्डर र आरोप समेत खेप्नु परेको नमिठो बिगत छ। २०६९ सालदेखि बोयर ल्याउने कोशिसले २०७२ सालमा पुगेर मात्र सफलता पायो यो सफलतामा स्थानीय किसान संगसंगै तत्कालिन जिल्ला पशुसेवा कार्यालयका प्रमुख डा.राम नारायण मण्डल र डा लोकनाथ पौडेलको समेत ठुलो संघर्ष छ।
२०७२ सालको मङ्सिर २ गते अस्ट्रेलिया बाट जाहाज चढेर आएका १२ वटा बोयर बोका किसानका घर आँगन पुगे। किसानले चढ्न नपाएको जहाज चढेका बोकाको स्याहारमा कमि हुने कुरै भएन। आज त्यो सानो सुरुआतले बिशाल आकार लिएको छ। मिहिनेतले सफलताको शिखर छोएको छ।

समुह संग अहिले १५ सय बोयर बाख्रा छन् भने ४ सय बोका र ४ सय बाठी बिक्रिका लागी तयार छन्। समुहले बेचेका बाख्रा देशका ५६ जिल्लामा पुगिसकेको छ। लक्ष्य भने ७७ वटै जिल्ला पुर्याउनु हो । ०६८ सालला निजी कृषी फार्म दर्ता गर्न पुग्नु भएका संयोजक गोपाल बस्याललाई पशु सेवा कार्यालयका तत्कालिन प्रमुख डा.राम नारायण मण्डलले 'नीजी फार्मबाट एउटा ब्यक्ती धनी हुन्छ समूह भएमा गाउँ नै धनी बन्छ' भनेर समूह बनाउन सल्लाह दिनुभएको थियो। मण्डलको त्यही सल्लाह आज सफलताको जग बनेको सम्झनुहुन्छ समुहका संयोजक बस्याल। समुहसंग अहिले नगद १५ लाख ,एउटा मोटर ,आफ्नै कार्यालय भवन र तीनजना कर्मचारी छन् । २०७३ साल असार देखि बोका पाठी बेच्न थालेको समुहले २०७८ सालसम्ममा १० करोडको बाख्रा बेचिसकेको छ।

जालकाँडा बोयर ब्रिडिंग हर्ट कृषि सहकारी समुहले पाएको यो सफलताको पछी जाँगर र कठिन मेहनत लुकेकै छ। सबै किसानका बाख्राको खोर आफ्नो भान्सा भन्दा सफा र चिटिक्कका छन, 'हामी मान्छेका शरिरमा बरु जुम्रा/उपियाँ होलान बाख्राहरु तेती सफा र निरोगी छन्' भन्नुहुन्छ संयोजक बस्याल। अहिले ५० प्रतिशत देखि समुह संग ९७ प्रतीसत सम्म बोयर क्रस बाख्रा छन्। बस्यालका अनुसार स्थानीय जातका बख्रामा झर्रो बोयर जातको बोको क्रस भएछी जन्मिने पाठो ५० प्रतिशत बोयर हुनेरहेछ भने ५० प्रतिशतको सो पाठीलाई फेरी झर्रो बोयर बोको मिसाएर निस्केको सन्तान ७५ प्रतिशत हुने रहेछ,अहिले एवं तरिकाले समुहसंग ९७ प्रतिशत सम्मको बोयर उत्पादन भएको छ। समुहको लक्ष्य सतप्रतिशत बोयर पुर्याउने हो ।

बोयर बाख्रा अरु बाख्रा भन्दा धेरै आम्दानी दिने जात हो भन्नुहुन्छ संयोजक बस्याल। बोयर लगभग नेपालमा अरु स्थानीय जातको बाख्रा जहाँ-जहाँ पाल्न सकिन्छ ती सबै ठाउँमा हुन्छ। यो बाख्रामा रोगसँग लड्न सक्ने क्षेमता धेरै छ,सितिमिति अरुलाई झैँ बोयरलाई रोग कम लाग्छ। ज्यादै खन्चुवा यो बोयरले अरु जातका बाख्राले तीन बर्ष पाल्दा हुने तौल एकै बर्षमा पुर्याउछ। प्राय दुइ भन्दा बढी पाठापाठी जन्माउनु यसको अर्को गुण हो भने २० महिना नपुग्दै तीन बेत ब्याउने बोयरको अर्को बिशेषता छ। जन्मिदै साँढे ७ किलोग्राम सम्म तौल भएको पाठा/पाठी जन्मिएको बस्यालले सुनाउनु भयो । ४ महिनामा ६५ देखि ७० किलोग्राम सम्म तौल भएको उहाँले सुनाउनुभयो।

बिउकोलागी संगै अब जालकाँडा बोयर ब्रिडिंग हर्टले मासुकालागी समेत बाख्रा उत्पादन गर्दै छ। सानो लगानीले ब्याबसाय शुरु गर्न सकिने ,सबै ठाउँमा पाल्न र अझ हामी गरिबीले थिचिएकालाइ छिटो आम्दानी गर्ने पेशा भएकाले ब्याबसायीक बोयर बाख्रा पालन गर्न बस्यालले सुझाउनुभयो।
थप जानकारीका लागी :-
जालकाँडा बोयर ब्रिडिंग हर्ट,पशुपालन तथा कृषी सहकारी संस्था लिमिटेड
सन्धिखर्क -११ अर्घाखाची
गोपाल बस्याल (संयोजक )-९८५७०६६९२८

(रेडियो थाहा संचार नेटवर्कको कार्यक्रम आवाजमा भएको कुराकानीमा आधारीत)