रामकुमारी झाँक्री । राजनीतिमा महिला सहभागिताको विषय चार दशक अगाडी सम्म प्रतिनिधित्वको विषय मात्र थियो । मेरो/हाम्रो पुस्ता राजनीतिमा यसरी नै आएको हो । बन्द समाजमा खुला राजनितीक सहभागिता सजिलो विषय थिएन । त्यसैले हामी राजनितीमा महिलाको सहभागीतालाई अधिकारको रूपमा कुरा गर्न थाल्यौं । पहिलो खुट्किलोः राजनितीमा महिला सहभागिताले नै नेतृत्व विकास गर्न अबसर दिन्छ ।दोश्रो खुट्किलोः वैचारिक राजनिती, संगठन र संघर्षको माध्यमबाट नेतृत्व विकास हुन्छ । त्यसैले हामीले नेतृत्व विकास र प्रतिस्पर्धाको कुरा पनि संगै गर्यौं ।

त्यसपछि महिला सहभागिताको कानूनी अधिकारको कुरा गर्न थालेको दुई दशक हुन थालेकोछ । राज्यको हरेक तहमा, खास गरी नीति निर्माणको तहमा न्यूनतम एकतिहाई महिला सहभागिताको संबैधानिक व्यवस्था गर्यौं । स्थानीय तहमा न्यूनतम चालिस प्रतिसत महिलाको सहभागी अनिवार्य गर्यौं । राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिमा एक जना महिला अनिर्वाय, संसदको दुबै सदन राष्ट्रिय सभाको अध्यक्ष र उपाध्यक्ष मध्ये एक महिला, प्रतिनिधि सभाको सभामुख र उपसभामुख मध्ये एक महिला हुने, संबैधानिक व्यवस्थाको साथै संबैधानिक परिषदमा समेत एक जना महिला अनिवार्य हुने संबैधानिक ब्यवस्था गर्यौ। त्यसै गरी प्रदेश सभाको सभामुख र उपसभामुखमा एक महिला हुने, स्थानीय पालिकामा प्रमुख उपप्रमुख मध्ये एक महिला हुने कानुनी ब्यवस्था गर्यौ । पछिल्लो समय हामीले यसरी अभ्यास गर्दै आएका छौं । यो त भयो लैंगिक समावेशीकरणको कुरा ।

अब हामीले महिला र शुशाशन, महिला र लोकतन्त्र, महिला र जवाफदेहिता, महिला र मानव अघिकारको कुरा गर्नुपर्छ। साथै महिला र विकास, महिला र शिक्षा, महिला र स्वास्थ्य, महिला र श्रमको कुरा गर्नुपर्छ।महिलाहरू यि विषयमा अरू भन्दा गम्भिर छन् । व्यवस्थापकिय क्षमाता राख्छन, महिलाहरूले परिवार चलाए जस्तैः किफ़ायती ब्यवस्थापन गर्दछन भन्ने मानक बनाउनु पर्ने छ । सिमित साधन श्रोतको यथोचित प्रयोग गर्दछन । सिमित साधन श्रोतबाट असिमित चाहाना र आवश्यकता पुरा गर्न महिला कुशल ब्यवस्थापक पनि हुन, फजुल खर्च गर्दैनन, समग्रमा महिलाले नै शुशाशन दिन्छन यो विश्वास आज हामीले दिनुपर्नेछ ।

चाहे लैंगिक रूपमा होस वा पुस्ताको रूपमा हामी यो परिक्षामा खरो उत्रनु पर्नेछ । सायद राजनितीमा सहभागी र एक स्तरको नेतृत्व लिन सक्ने हाम्रो पुस्ता, अघिकार र कर्तब्यलाई एक सिक्काको दुई पाटोको रूपमा बुझ्नेछ र ब्यवहारमा लागु गर्ने छ। कुनै पनि निती वा निर्णय लिदा होस वा कानुन बनाउँदा होस त्यसको अर्थराजनितीक पक्षलाई बुझेर नै निर्णय लिने छ । समानता र न्याय स्थापित गर्ने काम महिलाले नै सक्छन भन्ने विश्वासको परिक्षामा हामी छौं, पुस्ता र लैंगिकताको हिसावले । म यहि पुस्ताको महिला र युवा प्रतिनिधिको रूपमा पनि तपाईहरूको विचमा छु । सामाजिक न्यायका मुद्धा मेरा आफ्ना मुद्धा हुनेछन । लैंगिक समानता आधारित समाज निर्माण गर्नु मेरो कर्तब्य हो । बाल्यकालमा जुन असमानता समाजको पिधमा मैले देखें, मैले भोगें । समाजको एउटा सानो ईकाई परिवारबाट राज्यको माथिल्लो इकाईसम्म लैंगिक संवेदनशील संरचना बनाउनु मेरो/हाम्रो कर्तब्य हुनेछ।